رفع تعهد ارزی
تعهدی که فراتر از صادرات است
الزامات قانونی رفع تعهد ارزی
بر اساس مقررات بانک مرکزی و وزارت صمت، صادرکنندگان موظف‌اند:
ارز حاصل از صادرات را در مدت زمان مشخص (معمولاً ۳ تا ۶ ماه) به کشور بازگردانند
از روش‌های مجاز برای بازگشت ارز استفاده کنند
مدارک مربوط به صادرات و بازگشت ارز را در سامانه‌های رسمی ثبت کنند
رفع تعهد را از طریق بانک عامل یا سامانه‌های مرتبط پیگیری کنند
روش‌های مختلف رفع تعهد ارزی
بانک مرکزی چند روش رسمی برای رفع تعهد ارزی معرفی کرده:
فروش ارز در سامانه نیما
رایج‌ترین روش برای صادرکنندگان؛ ارز حاصل از صادرات در بازار نیمایی به واردکنندگان فروخته می‌شود.
واردات در مقابل صادرات
صادرکننده می‌تواند با استفاده از ارز صادراتی، کالا وارد کند و با ارائه مدارک واردات، رفع تعهد کند.
واردات توسط شخص ثالث
ارز صادراتی به شخص دیگری منتقل می‌شود تا او کالا وارد کند؛ با ارائه مدارک واردات، رفع تعهد انجام می‌شود.
بازگشت ارز به حساب ارزی
در برخی موارد، ارز به حساب ارزی صادرکننده در داخل کشور بازگردانده می‌شود؛ البته با تأیید بانک مرکزی.
استفاده از ارز برای پرداخت بدهی ارزی
اگر صادرکننده بدهی ارزی دارد (مثلاً وام خارجی یا هزینه حمل‌ونقل)، می‌تواند با ارائه اسناد پرداخت، رفع تعهد کند.
مراحل اجرایی رفع تعهد ارزی
مرحله ۱: انجام صادرات قانونی
صادرکننده باید کالا یا خدمات خود را از طریق گمرک و با اظهارنامه رسمی صادر کند. اطلاعات صادرات شامل:
نوع کالا
ارزش صادراتی
مقصد صادرات
شماره اظهارنامه گمرکی
تاریخ خروج کالا
این اطلاعات پایه‌ای برای محاسبه میزان ارز تعهدی و پیگیری رفع تعهد هستند.
مرحله ۲: دریافت ارز حاصل از صادرات
ارز حاصل از صادرات باید از یکی از روش‌های مجاز دریافت شود:
واردات در مقابل صادرات (تهاتر)
فروش ارز در سامانه نیما
واردات توسط شخص ثالث
بازگشت ارز به حساب ارزی در داخل کشور
استفاده از ارز برای پرداخت بدهی ارزی یا هزینه‌های خارجی
هر روش باید با مستندات قانونی و بانکی همراه باشد.
مرحله ۳: ثبت اطلاعات در سامانه‌های رسمی
اطلاعات مربوط به صادرات و بازگشت ارز باید در سامانه‌های زیر ثبت شود:
سامانه جامع تجارت (www.ntsw.ir): برای ثبت اظهارنامه و اطلاعات صادرات ( توسط صادرکننده)
مرحله ۴: ارائه مدارک به بانک عامل
برای رفع تعهد ارزی، صادرکننده باید مدارک زیر را به بانک عامل ارائه دهد:
اظهارنامه گمرکی صادرات
رسید دریافت ارز یا حواله ارزی
تأییدیه فروش ارز در سامانه نیما
قرارداد صادراتی (در صورت نیاز)
فاکتور فروش و بارنامه حمل
گواهی مبدا و سایر اسناد تجاری
بانک عامل پس از بررسی مدارک، رفع تعهد را در سامانه بانک مرکزی ثبت می‌کند.
مرحله ۵: دریافت تأییدیه رفع تعهد
در صورت تأیید بانک مرکزی، رفع تعهد ارزی صادرکننده ثبت می‌شود و وضعیت وی از حالت «متعهد» به «رفع تعهد شده» تغییر می‌کند. این تأییدیه برای:
تمدید کارت بازرگانی
ثبت سفارش واردات
دریافت تسهیلات بانکی
ضروری می باشد
مدارک مورد نیاز برای رفع تعهد ارزی
برای هر روش، مدارک خاصی مورد نیاز است. اما به‌طور کلی:
اظهارنامه گمرکی صادرات – رسید دریافت ارز یا حواله
فاکتور فروش – بارنامه حمل
گواهی مبدا – قرارداد صادراتی
تأییدیه فروش ارز در نیما
مدارک واردات (در صورت تهاتر یا واردات توسط شخص ثالث)